درمان گرمازدگی در تابستان ؛ گرماردگی چیست و برای پیشگیری از گرمازدگی چه کنیم؟
گرمازدگی یک موقعیت خطرناک برای سلامتی افراد است، از این رو به محض تشخیص باید نسبت به درمان گرمازدگی اقدام کرد. در این مقاله ابتدا به توضیح دقیق گرمازدگی خواهیم پرداخت. سپس علائم، روشهای پیشگیری از گرمازدگی و درمان آن را بررسی خواهیم کرد. همچنین برای پیشگیری از گرمازدگی و گر گرفتن حین رابطه جنسی راهکارهایی ارائه خواهیم داد.
مهمترین علت گرمازدگی قرار گرفتن در محیط با دمای بیش از ۴۰٫۶ درجه سانتیگراد یا واکنشهای جانبی به مواد مخدر است. زمانی که فرد دچار گرمازدگی میشود، سیستم تنظیم کننده دمای بدن، به دلیل قرار گرفتن طولانی مدت در هوای گرم، فعالیت شدید بدنی، و یا هر دو این عوامل، از کار میافتد. به عبارت دیگر میتوان گفت زمانی که فرد دچار گرمازدگی میشود، بدن نمیتواند گرمای اضافی را دفع کند؛ در نتیجه دمای بدن به میزان زیادی افزایش مییابد و احتمال تخریب اندامهای اصلی بدن وجود دارد.
گرمازدگی معمولا چه زمانی رخ میدهد؟
به طور کلی میتوان گرمازدگی را به دو نوع تقسیم کرد: گرمازدگی کلاسیک و گرمازدگی ناشی از فعالیت بدنی.
فرم کلاسیک گرمازدگی بیشتر در سنین بالا و در بیماران قلبی عروقی، افراد داری بیماری مزمن یا بیماری روانی، معلولان، افراد چاق، افراد الکلی، استفاده کنندگان از بعضی داروها، یا افرادی که به هر دلیل دچار کاهش آب بدن شدهاند، اتفاق میافتد. کافی است این افراد چند روزی در هوای گرم و در محیطی که تهویه مناسب وجود ندارد، قرار بگیرند. با توجه به پیشزمینه بیماری در این افراد، در چنین شرایطی فرد سریعا دچار گرمازدگی خواهند شد.
گرمازدگی ناشی از فعالیت بدنی معمولا در سنین پایینتر رخ میدهد. این نوع گرمازدگی زمانی اتفاق میافتد که فرد در هوای گرم (مخصوصا اگر رطوبت بالا باشد)، فعالیت بدنی سنگین مثل فوتبال، دو میدانی، والیبال یا ورزشهای مشابه انجام دهد. در چنین شرایطی بدن با کمبود آب مواجه شده و فرد دچار گرمازدگی خواهد شد.
علائم گرمازدگی چیست؟
گرمازدگی درجات مختلفی دارد و بسته به دمای بدن و میزان اختلالات وابسته به آن میتواند متفاوت باشد. این اختلال به علت از دست رفتن آب و نمک بدن از طریق عرق کردن بیش از حد روی می دهد. به طور کلی گرمازدگی در سه سطح خفیف، متوسط و شدید ایجاد میشود و در موارد شدید میتواند منجر به مرگ فرد شود. سؤالی که پیش میآید این است که علائم گرمازدگی چیست و از کجا بفهمیم گرمازده شدیم؟
در گرمازدگی خفیف، فرد ممکن است دچار درد شکمی، یا درد در بازو و ساق پا شود. دلیل این موضوع این است که به خاطر تعریق زیاد، بدن آب و املاح خود را از دست میدهد. در گرمازدگی متوسط فرد دچار ضعف، احساس خستگی شدید و از حال رفتن، احساس تشنگی شدید، سردرد، تهوع، استفراغ و گیجی خواهد شد. در صورتی که افزایش دمای بدن به بیش از ۴۰ درجه برسد، گرمازدگی شدید ایجاد میشود که نشانه های آن به صورت تهوع، تشنج، کاهش سطح هوشیاری و کما بروز میکند. به طور کلی شایعترین علائم گرمازدگی عبارتند از:
- دمای بالای بدن (۴۰ درجه سانتیگراد و بیشتر)
- گیجی، پرخاشگری یا آشفتگی
- ادرار تیره که نشانه کم آبی بدن است
- سر گیجه، منگی، تشنج، یا غش کردن
- خستگی، سر درد یا گرفتگی عضلات
- بی اشتهایی، حال بد، تهوع و استفراغ
- تعریق شدید و پوست رنگ پریده
- ضربان قلب سریع
این علائم در همه سنین یکسان است، با این حال کودکان، سالمندان، زنان باردادر یا بیماران بیشتر در معرض خطر قرار دارند و آسیبپذیر تر هستند.
انواع گرمازدگی چیست و در هر شرایطی چه کنیم؟
همانطور که در بخش قبل گفتیم، گرمازدگی میتواند بصورت خفیف، متوسط یا شدید بروز کند. در ادامه به بررسی سطوح مختلف و روش درمان گرمازدگی میپردازیم.
گرمازدگی خفیف (Heat cramps)
در گرمازدگی خفیف علائم با شدت کمتری بروز میکند، در نتیجه درمان گرمازدگی سادهتر است. کافی است فرد گرمازده را به مکانی خنک منتقل کنیم و با دادن مایعات کم آبی بدن او را جبران کرده و به بهبود حال او کمک کنید. علاوه بر این موارد میتوانید فرد کرمازده را باد بزنید تا دمای بدن او سریعتر کاهش یابد. در صورتی که فرد گرمازده یک کودک است، ضروری است که با سرعت بیشتر وارد عمل شوید و با استفاده از یخ دمای بدن کودک را کاهش دهید.
گرمازدگی متوسط (Heat syncope)
گرمازدگی متوسط معمولا زمانی رخ میدهد که هوا تازه گرم شده و فرد در هوای گرم کار یا فعالیتی را آغاز میکند که به آن عادت ندارد. چنانچه پس از تعریق شدید، از آب بدون املاح استفاده کنید، احتمال بروز این وضعیت زیاد خواهد شد. بنابراین با استفاده از آب حاوی املاح میتوان تا حدی از بروز گرمازدگی متوسط جلوگیری کرد. در صورت بروز این سطح از گرمازدگی، فرد را به مکانی خنک انتقال دهید. سپس لباسهای وی را در آورید و با استفاده از پنکه، حوله خیس یا قطعات یخ دمای بدن او را پایین بیاورید. همچنین به این نکته توجه داشته باشید که ابتدا سر و گردن فرد را خنک کنید و پاهای او را بالاتر از سطح بدن قرار دهید. سپس با دادن آب یا مایعات خنک به بهبود حال فرد کمک کنید.
گرمازدگی شدید (Heat stroke)
در نوع شدید گرمازدگی، دما به طور چشمگیری بالا میرود و علائم با شدت بیشتری آشکار میشوند. در این شرایط باید سریعا با اورژانس تماس بگیرید. تا رسیدن اورژانس میتوانید با استفاده از یخ، دمای بدن فرد را کاهش دهید. همچنین دست و پای فرد را ماساژ دهید تا خونرسانی بهتر انجام شود. توجه داشته باشید که در گرمازدگی شدید میبایست بسیار محتاط باشید و خیلی سریع عمل کنید، چرا که این نوع گرمازدگی میتواند منجر به کما و حتی مرگ شود.
برای پیشگیری از گرمازدگی چه کنیم؟
برای پیشگیری از گرمازدگی و سایر آسیبهای ناشی از آن بهتر است تعدادی اقدامات احتیاطی انجام دهید. هنگام افزایش دما، به یاد داشته باشید:
لباس های سبک و گشاد بپوشید.
پوشیدن لباس اضافی یا تنگ، جلوی خنک شدن بدن را میگیرد.
مواظب آفتاب سوختگی باشید.
آفتاب سوختگی بر توانایی خنک شدن بدن تأثیر میگذارد. بنابراین در فضای باز از کلاه لبه دار، عینک آفتابی و کرم ضد آفتاب با SPF حداقل ۱۵ هر دو ساعت یک بار استفاده کنید.
به میزان کافی مایعات مصرف کنید.
هیدراته ماندن به تعریق و حفظ دمای بدن کمک میکند.
در مصرف داروهای خاص احتیاط کنید.
اگر داروی مصرفی شما اختلالی در میزان آب بدن یا دفع گرما به وجود میآورد، مراقب مشکلات مربوط به گرما باشید.
داخل اتومبیلی که پارک شده ننشینید.
این یکی از دلایل عمده مرگهای ناشی از گرما در کودکان و حیوانات خانگی است. دمای خودرویی که زیر آفتاب پارک شده میتواند در عرض ۱۰ دقیقه، ۲۰ درجه فارنهایت (بیش از ۷/۶ درجه سانتیگراد) افزایش یابد. نشستن داخل اتومبیل پارک شده در هوای گرم، حتی اگر شیشهها پایین یا ماشین زیر سایه باشد، ایمن نیست. وقتی ماشین را پارک میکنید برای جلوگیری از ورود کودکان به داخل، آن را قفل نگه دارید.
در ساعات گرم روز به خود استراحت دهید.
اگر مجبور به انجام فعالیت شدید در روز گرم هستید، مایعات بنوشید و مرتبا در یک مکان خنک استراحت کنید. ورزش یا فعالیت بدنی را در ساعات خنک روز مانند صبح زود یا عصر انجام دهید. اگر در یک رویداد ورزشی بزرگ در هوای گرم شرکت میکنید، اطمینان حاصل کنید که در موارد اضطراری خدمات پزشکی در دسترس است.
به آب و هوای جدید خو بگیرید.
زمان کار یا ورزش در گرما را تا زمانی که به آن خو میگیرید، محدود کنید. افرادی که به هوای گرم عادت ندارند، مستعد ابتلا به بیماریهای مربوط به گرما هستند. چند هفته طول میکشد تا بدن با هوای گرم سازگار شود.
در صورت داشتن ریسک فاکتورها بیشتر احتیاط کنید.
در صورت مصرف دارو یا وجود شرایطی که احتمال بروز مشکلات مربوط به گرما را افزایش میدهد، مانند سابقه بیماری گرمایی قبلی، از گرما بپرهیزید. هنگام مشاهده علائم گرمازدگی نیز سریعا اقدامات لازم را انجام دهید.
روش درمان گرمازدگی چیست؟
عبارت معروف “پیشگیری بهتر از درمان است” در این جا هم صدق میکند. با این وجود ممکن است شرایطی به وجود بیاید که روشهای پیشگیری از کرمازدگی مؤثر نباشد. در این شرایط باید سراغ درمان گرمازدگی بروید. اگر خودتان یا هر فرد دیگری از اطرافیان دچار گرمازدگی شد، اولین کاری که باید انجام دهید فاصله گرفتن از محیط گرم است. بهتر است سریعا به فضایی بروید که تهویه مناسبی داشته باشد و در آن فضا کمی استراحت کنید. چنانچه به فضای سرپوشیده و خنک دسترسی ندارید، حتما یک گوشه سایه که خنکتر است پیدا کنید و کمی در ان فضا استراحت کنید. تمام این کارها کمک میکند تا سریعتر دمای بدن فرد پایین بیاید.
درمان عوارض مرتبط با گرمازدگی بستگی به شدت آن دارد. در مواردی که گرمازدگی شدید است، نیاز به فوریت پزشکی میباشد و میبایست بلافاصله با اورژانس ۱۱۵ تماس بگیرید یا فرد را به بیمارستان برسانید. در موارد خفیف یا متوسط گرمازدگی، یا پیش از رسیدن آمبولانس، میتوانید با انجام راهکارهای زیر به کاهش دمای بدن فرد کمک کنید:
لباس های فرد گرمازده را درآورده و بدن او را در آب سرد قرار دهید. اگر چنین امکانی وجود نداشت، با استفاده از یک پارچه، حوله، یا اسفنج، بدن فرد را با آب سرد خیس کنید. همچنین میتوانید قطعات یخ را به آرامی به بدن فرد بمالید. اگر مقدار آبی که در اختیار دارید کم است، ابتدا سر و گردن او را خنک کنید. چنانچه یخ دارید، تکههای یخ را روی گردن، زیر بغل و کشاله ران او قرار دهید. همچنین میتوانید با استفاده از یک تکه کاغذ، حوله یا پنکه او را باد بزنید.
هنگامی که بدن فرد را در آب سرد فرو قرار میدهید، باید مراقب باشید که دمای بدن از ۳۹.۵ درجه کمتر نشود. اگر دماسنج در احتیار ندارید، از حس لامسه خود کمک بگیرید تا ببینید دمای بدن او کاهش یافته یا نه. تا زمانی که هنوز حس میکنید بدن فرد داغ است به خنک کردن او ادامه دهید. به محض اینکه احساس کردید دمای بدن پایین آمده، خنک کردن در آب سرد را متوقف کنید و اگر دمای بدن او مجدداً افزایش یافت، عمل خنک کردن را از نو شروع کنید.
فرد را به مکانی خنک منتقل کنید. پس از خنک کردن بدن فرد با آب یا یخ، بهتر است سریعا او را به مکانی ببرید که هوای خنکی داشته باشد. سپس پاهای فرد را در محل بالاتری نسبت به بدن او قرار دهید تا جریان خون بیشتر به طرف سر او برود. شما همچنین میتوانید دستها و پاهای فرد را ماساژ دهید، تا خونی که خنک شده به سمت مغز و مرکز بدن او برود.
در صورتی که فرد هوشیار است، او را تشویق به نوشیدن مایعات خنک کنید. بهترین کار این است که به او آب خنک بدهید یا سراغ شربتهای کم مزه اما سرد بروید. توجه کنید که در این شرایط به هیچ عنوان نباید به فرد الکل یا کافئین بدهید، چرا که با این کار مجددا دمای بدن او را بالا میبرید.چنانچه فرد بیهوش بود نباید به او مایعات بخورانید. ابتدا سعی کنید با روشهای قبلی دمای بدن او را پایین بیاورید، و پس از آن که به هوش آمد به او آب خنک بدهید.
در مواردی که حس میکنید وضعیت وخیم نیست، اگر این اقدامات را انجام دادید و بعد از ۳۰ دقیقه نتیجهای حاصل نشد، سریعا به مراکز درمانی مراجعه کنید. عدم درمان گرمازدگی میتواند باعث بیهوشی و غش کردن فرد شود.
بعد از بهبود گرمازدگی، احتمالا فرد به مدت یک هفته نسبت به گرما حساسیت بیشتری خواهد داشت. لذا بهتر است تا زمانی که دکتر به شما اجازه فعالیت بیشتر نداده است، از آب و هوای گرم و ورزش کردن بپرهیزید.
مراقبت بیمارستانی از فرد گرمازده به چه صورت است؟
در بیمارستان امکانات بهتر و روشهای دقیقتری برای کنترل دمای بدن وجود دارد. در آنجا دمای مرکزی بدن به طور مرتب کنترل می شود تا فرد دچار افت ناگهانی دمای بدن ( هیپوتِرمی ) نشود. آزمایشات خونی برای تعیین مقدار نمک و سایر املاح موجود در خون انجام میشود و مایع درمانی برای حفظ تعادل الکترولیتها و آب بدن صورت میگیرد.
بعد از اولین گرمازدگی بایستی برای مدت چند هفته مقدار آب و نمک بدن و نیز عوارضی مثل ناتوانی کلیه کنترل شود. بعد ا زاین حالت برای چند هفته، تغییرات دمایی بدن رخ خواهد داد و این موضوع کاملا طبیعی است.
پیشگیری از گرمازدگی یا گر گرفتگی حین رابطه جنسی
رابطه جنسی با فعالیت زیاد هر دو طرف همراه است و به نوعی میتوان آن را یک ورزش دانست. مشابه هر ورزش یا فعالیت بدنی دیگری، رابطه جنسی نیز باعث افزایش دمای بدن میشود. این موضوع مخصوصا در فصل تابستان و در هوای گرم میتواند بسیار آزاردهنده باشد. اما برای پیشگیری از گرمازدگی حین رابطه جنسی چه باید کرد؟
قبل از رابطه جنسی حتما دوش بگیرید.
حمام کردن پیش از رابطه جنسی دمای بدن را تا حد زیادی پایین میاورد. این موضوع باعث میشود حتی در صورت داشتن رابطه جنسی، بدن افزایش دمای کمتری را تجبه کند و از آسیبهای ناشی از گرمای زیاد بدن در امان بماند.
به هیچ عنوان قبل از رابطه جنسی سراغ نوشیدنیهای الکلی نروید.
بسیاری از افراد ممکن است برای داشتن آرامش بیشتر قبل از رابطه کمی الکل مصرف کنند. مصرف نوشیدنیهای الکلی باعث افزایش دمای بدن میشود. چنانچه در هوای گرم و قبل از شروع رابطه، الکل مصرف کنید، احتمال اینکه دمای بدن بیش از اندازه بالا رود افزایش مییابد. بنابراین برای پیشگیری از گرمازدگی حین رابطه جنسی، حداقل در هوای گرم از خوردن الکل اجتناب کنید.
فعالیت در رابطه جنسی را بین طرفین تقسیم کنید.
معمولا حین رابطه جنسی آقایان فعالیت بیشتری دارند و این موضوع باعث میشود دمای بدن آنها بیش از اندازه بالا برود. چنانچه در هوای گرم تمایل به برقراری رابطه جنسی دارید، بهتر است پوزیشنهایی را امتحان کنید که هم زن و هم مرد به میزان نسبتا مساوی فعالیت داشته باشند تا یکی از طرفین دچار گرمازدگی نشود.
حتما در فضایی با تهویه مناسب رابطه برقرار کنید.
بسیار مهم است که در هوای گرم در هر مکانی رابطه جنسی نداشته باشید. اگر در محیط خانه هستید، از تجهیزات سرمایشی مثل پنکه یا کولر استفاده کنید. چنانچه در فضایی غیر از خانه قرار دارید، حتما از قبل آمادگی داشته باشید و آب خنک آماده کنید. در این صورت چنانچه هریک از افراد دچار گر گرفتگی شدید شود، میتوانید با استفاده از آب بدن او را خنک کنید.
هر زمان احساس کردید تنفس برایتان مشکل شده، رابطه را متوقف کنید.
رابطه جنسی ناتمام حس ناخوشایندی برای هر دو طرف خواهد داشت، با این حال سلامتی شما بیشترین اولویت را دارد. اگر در هوای گرم رابطه جنسی برقرار کردید و هریک از شما دچار افزایش شدید دمای بدن شدید، صادقانه با طرف مقابل خود در میان بگذارید و رابطه را متوقف کنید. یک تجربه کمی ناراحتکننده، بهتر از این است که سلامتی خود را در معرض خطر قرار دهید.